Ontmoetings en Bezinnings dag

Zin en Samenhang in de samenleving
Crisis als kans

zaterdag 25 april 2009

10.00 - 17.00 uur

Geertekerk

Utrecht

Kosten: € 20,- p.p., inclusief lunch; jongeren tot 25 en studenten € 10,-.
Opgave: Graag vóór 15 april bij 070-3643591 of via info@iofc.nl.
Betaling: Liefst vooraf door overboeking van het verschuldigde
bedrag op ING/Postbank 974 t.n.v. Nieuwsdienst Initiatives of
Change, o.v.v. ‘deelname Geertekerk’; of ter plekke.
Routebeschrijving:
Openbaarvervoer: De Geertekerk (Geertekerkhof 23, 3511 XC Utrecht)
ligt circa 15 minuten lopen van het Centraal Station, het streekbusstation
en het stadbusstation. Over de Catharijnesingel zelf rijdt stadsbus-
lijn 6 (vanaf het Centraal Station: richting Hoograven,
uitstaphalte Nicolaas Beetsstraat).
Auto: Rond de Geertekerk is zeer weinig parkeergelegenheid (alleen betaald).
Een goed alternatief is de dichtbijgelegen parkeergarage ‘Springweg’ in
de Strosteeg, 3511 VR Utrecht (5 minuten lopen).
Initiatiefnemer: Initiatives of Change Nederland
in samenwerking met
* United Religions Initiative
* Interreligieus Beraad
* St. Trialoog
* Islam en Burgerschap
* St. Islam en Dialoog
* WCRP
Initiatives of Change Nederland
Amaliastraat 10, 2514JC Den Haag
tel.: 070 3643591; Fax.: 070 3617209
e-mail: info@iofc.nl; website: www.iofc.nl
Programma
10.00 ontvangst, koffie
10.30 opening, welkom, drie inleiders, pauze,
reacties uit het gehoor
13.00 lunch
14.00 workshops: crisis als kans
15.15 thee
15.30 paneldiscussie
16.30 afsluiting
17.00 einde
Workshops, waarin de deelnemers worden uitgenodigd samen naar
wegen van hoop te zoeken, worden gevolgd door een afsluitende
paneldiscussie. In het panel zullen Ali Eddaoudi, publicist, en
drs. Lloyd Ferdinand, adviseur culturele diversiteit, zich voegen bij
de drie sprekers van de ochtend. Het panel zal worden voorgezeten
door drs. Ari van Buuren, hoofd Dienst Geestelijke Verzorging
UMC-Utrecht en voorzitter URI.
We leven in een tijd van crises. Op het gebied van de economie, vrede en
veiligheid, voedsel, klimaat en milieu. Veel problemen worden met de eigen, intrinsieke middelen aangepakt. Voor milieu en klimaat zoeken we naar
technische oplossingen. Voor vrede en veiligheid worden wapens ingezet.
Een oplossing voor de financiële problemen wordt vooral in financiële injecties gezocht. Zo ontstaat het beeld van een doorgeschoten dynamiek.
Vanuit die dynamiek blijken de problemen niet zo eenvoudig oplosbaar.
Hoe belangrijk technische innovaties ook zijn, voor duurzame oplossingen
moeten we ook verder durven kijken. Crises bieden daartoe kansen.
Hoe krijgen we onszelf en onze samenleving op de goede weg? We kunnen
kijken naar antwoorden uit onze religieuze en filosofische tradities.
Deze tijd van crisis kan ons helpen de diepere zin van het leven te (her)ontdekken. En ook om de samenhang in onze samenleving te versterken en
verdiepen.
Drie sprekers zullen het onderwerp inleiden:
- Prof. dr. Bob Goudzwaard, voorvechter van ‘de economie van het genoeg’ over Wegen van hoop in tijden van crisis.
- Dr. Adem Kumçu, programmamanager Diversiteit en Integratie
gemeente Utrecht over Onze maatschappij door de ogen van een
nieuwe Nederlander.
- Drs. Maria van den Boer, socioloog en Afrika deskundige over
Ubuntu, een levensfilosofie van buiten als spiegel voor binnen.
Dagvoorzitter: drs. Melda Müjde
We verheugen ons op uw komst,
Kees Scheijgrond Femke Visser Ari van Buuren
Carla Vermeulen Mohamed Sini

GREGORIAANS KOOR UTRECHT

GREGORIAANS KOOR UTRECHT





HET PAASSPEL VAN RIJNSBURG: EEN MIDDELEEUWS LITURGISCH DRAMA


Het Paasspel van Rijnsburg is een middeleeuws drama waarin de gebeurtenissen rondom de verrijzenis van Jezus worden nagespeeld. In een liturgisch spel wordt het lege graf getoond en worden de ontmoetingen van Jezus met Maria en de Emmaüsgangers verbeeld. De muziek is eenvoudig en eenstemmig van karakter en gebaseerd op bestaande of speciaal voor dit spel gecomponeerde gregoriaanse melodieën. In bijna heel middeleeuws West-Europa werden liturgische spelen verbeeld en ten gehore gebracht.
TOELICHTING BIJ HET PAASSPEL VAN RIJNSBURG
Het spel werd in de tweede helft van de 15e eeuw opgeschreven in het schrijfatelier van de abdij van Egmond en werd eeuwen later in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag teruggevonden. Het was een van de talloze Paasspelen, die inmiddels opgedoken en bestudeerd zijn. Uniek voor de Egmondse versie is de beginscène waarin de vrouwen balsem gaan kopen. Verder is het vrijwel identiek aan het Paasspel zoals dat rond 1200 in de Onze-Lieve-Vrouwekerk te Maastricht gespeeld moet zijn.
De oorsprong van de Paasspelen ligt in de liturgie van de Goede Week.
Op Goede Vrijdag werd Christus symbolisch begraven door een kruis te leggen in een nis of kast in de kerk, die het heilig graf genoemd werd.
Op Paasmorgen vóór de mis trok de priester met twee koorknapen naar dat heilig graf en werd dan door een diaken toegezongen: "Wie zoekt ge?". Het antwoord was: "Jezus, de Nazarener." Waarna de diaken zong: "Die is verrezen!". Daarop werd het kruis aan de aanwezigen getoond en was in de stijl van de vrouwen uit Galilea de verrijzenis van Christus aangekondigd.
Vanaf de 10e eeuw werd dit ritueel steeds verder uitgebreid, waarbij de evangeliën teksten leverden maar ook fantasieën van de auteurs meespeelden.
In kloosters werd het spel gespeeld na het laatste responsorium van de metten van Pasen. Omdat de tekst van dit responsorium een vooruitwijzing naar het spel vormt, zingen we het voorafgaand aan onze uitvoering.
In de presentatie van het spel halverwege de vorige eeuw werd nog erg de nadruk gelegd op het religieus-liturgische aspect ervan. Latere onderzoekers hadden meer bronnen ter beschikking en keken er wat afstandelijker naar. Zij zagen het spel meer als een wat rammelende combinatie van delen uit meerdere spelen.
Zo komt na de emotionele scène van Maria Magdalena en Christus de sequentia van Pasen aan bod; misschien om de opgebouwde spanning wat te laten wegvloeien. Die sequens is zelf een mini-Paasspel waarin Maria Magdalena twee discipelen tegenkomt. In hen kunnen wij, volgens een niet onomstreden interpretatie, de Emmaüsgangers zien. Zij zingen niet de slotzin van de sequens Scimus Christum surexisse - wij weten dat Christus is verrezen - want vlak daarna blijkt dat ze daar nog geen idee van hebben. Pas later als zij door de met hen oplopende pelgrim, die Christus blijkt te zijn, uitleg hebben gekregen gaat hen een licht op.
Terzijde: In de nu nog in de paasmis gezongen sequens ontbreekt de zin Credendum est magis, etc. (eerder kunnen wij de goudeerlijke Maria geloven dan de dubieuze kringen onder de Joden). Deze zin is geschrapt ingevolge een besluit van het Concilie van Trente omstreeks 1560 omdat hij aanleiding zou kunnen zijn voor misverstand en onterecht verwijt. Ook verbood het Concilie toen allerlei spektakel in de kerk.
Tot besluit van het spel verzamelen zich allen die inmiddels overtuigd zijn van Christus' opstanding om gezamenlijk de verrijzenis van de Heer te verkondigen. Het gezang Te Deum laudamus dat de metten besluit krijgt hierdoor op deze dag een extra dimensie.
Peter van de Coolwijk ________________________________________
Gregoriaans Koor Utrecht
Postbus 302 • 3500 AH • Utrecht • giro 2144643 •

Kerken Zingen

Een speciaal introductieprogramma in het kader van “Kerken Zingen.“



Op zaterdagmiddag 25 april zal in de Pieterskerk om 15.00 tot circa 16.00 uur het "Paasspel van Rijnsburg" *) door het Gregoriaans Koor Utrecht worden uitgevoerd met een inleiding door Marcel Zijlstra.



De middeleeuwse liturgische spelen zijn in feite de oorsprong van latere en nu nog steeds veel uitgevoerde oratoria.



Graag willen wij gemeente- of parochieleden te attenderen op dit concert.



We hopen op een goede opkomst bij dit optreden, dat zeer passend is in de Paastijd.

namens Kerken Kijken




aanvullende informatie:

Marcel Zijlstra promoveerde in 1997 aan de Universiteit Utrecht op een studie over de vroege overlevering van het gregoriaans aan de hand van literaire bronnen. Hij is sinds 1984 actief als koorleider van gregoriaanse koren. Marcel volgde cursussen op het gebied van gregoriaanse interpretatie en paleografie, onder meer aan de Folkwang Hochschule in Essen-Werde (D). Hij is ook organist aan de Abdij van Egmond.



Het Paasspel van Rijnsburg is een middeleeuws drama waarin de gebeurtenissen rondom de opstanding of verrijzenis van Jezus worden nagespeeld. In een liturgisch spel wordt het lege graf getoond en worden de ontmoetingen van Jezus met Maria en de Emmaüsgangers verbeeld. De muziek is eenvoudig en eenstemmig van karakter en gebaseerd op bestaande of speciaal voor dit spel gecomponeerde gregoriaanse melodieën. In bijna heel middeleeuws West-Europa werden liturgische spelen verbeeld en ten gehore gebracht.



*)Het spel werd in de tweede helft van de 15e eeuw opgeschreven in het schrijfatelier van de abdij van Egmond en werd eeuwen later in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag teruggevonden.